Ábyrgð barna meiri en karla?

Þessi frétt vekur upp spurningar varðandi ábyrgð barna á gerðum sínum sem við höfum ef til vill ekki verið nægilega vakandi fyrir. Nú geri ég ráð fyrir að málinu verði vísað til Hæstaréttar og þar fáist lokaúrskurður í málinu. Í flestum tilfellum höfum við verið að ræða réttindi barna en ekki skyldur þeirra eða ábyrgð. Spurningin er hvort við höfum með því komið því nægilega vel á framfæri við börn að þau beri ábyrgð á gerðum sínum.Það er þungur baggi að fá 10 milljón króna reikning en það er líka hræðilegt að verða fyrir skaða fyrir lífstíð í vinnunni.

En skoðum þá upphæðina í samhengi við aðra dóma. Í nýlegum dómi (380/2007) hæstaréttar kemur þetta fram:

"Brot ákærða gagnvart Y voru sérlega hrottafengin og langvinn en hann olli henni miklum líkamlegum áverkum og nauðgaði henni. Þá verður litið til þess að hann notaði kjötöxi og búrhníf í atlögunni. Gögn bera málsins með sér að brot ákærða hafi haft í för með sér alvarlegar líkamlegar og andlegar afleiðingar fyrir Y. "

og síðar í sama dómi:

"Í ljósi atvika málsins eru bætur þessar hæfilega ákveðnar 1.500.000 krónur. Sú fjárhæð ber vexti eins og í dómsorði greinir."

Þá er spurningin hvort það sé rétt að barn sé dæmt til að greiða 10 milljónir í skaðabætur fyrir að skella hurð á kennara og valda honum tjóni en þennan mann til að greiða 1,5 milljónir?

Dæmd til að greiða kennara 10 milljónir í bætur

Athugasemdir

[Mama G, 14.3.2008 kl. 14:37]

Langaði bara að skjóta því inn að ég er alveg hjartanlega sammála þessum ummælum þínum.

Mér finnst reyndar alveg að kennarinn eigi rétt á almennilegum bótum, en fyrir dóminn sem þú ert að tala um hér hefði maður viljað sjá amk. eitt núll í viðbót fyrir aftan þessar 1.500.000 krónur...

[Ingvar K. Þorleifsson (IP-tala skráð) 14.3.2008 kl. 14:42]

Guð minn góður, þetta er sérstaklega gróft í ljósi þessa dæmis sem þú nefnir, menn hafa sennilegast verið á fíkniefnum í héraðsdómi þennan dag,

ég held að flestir ættu að vera sammála að bótadómarnir hefðu átt að vera öfugir...

 Hvað varðar bætur kennarans, þá á hún á að fá sitt tjón bætt, en ekki af foreldrum stúlkunnar, heldur bænum, ekki á það bætandi fyrir greyið stelpuna sem nú þegar er farin að flýja undan bekkjarsystkinum sýnum að hafa þetta hangandi yfir sér...

[Jóhann Pétur Pétursson, 14.3.2008 kl. 14:42]

Mér finnst rangt að meta bæturnar sem að hinn dæmdi þarf að greiða við alvarleika brotsins. Bæturnar eru vegna þess skaða sem að fórnarlambið varð fyrir. Er konan sem að varð fyrir nauðguninni óvinnufær? Eða er kennarinn óvinnufær.

Bæturnar eru ekki refsingin fyrir brotið, bæturnar eiga að bæta þann skaða sem að fórnarlambið verður fyrir og kannski er skaðinn ekki sá sami í þessum tveimur tilfellum, án þess að ég ætli mér að meta það á einhvern hátt. Mér finnst bara eins og þú sért að segja að ef brotið er alvarlegra, þá eigi bæturnar að vera hærri. Það finnst mér rangt, ég vill að refsing viðkomandi eigi að vera í samræmi við alvarleika brotsins, ekki bæturnar. Bæturnar eiga að vera í samræmi við skaðann.

Mér finnst einfaldlega vera að bera hér saman epli og appelsínur. Bætur og alvarleiki brota eiga ekki að tengjast á nokkurn hátt.

[Muddur, 14.3.2008 kl. 14:50]

Liggur ekki munurinn á þessum dómum í því að málið gegn kennaranum er einkamál en hitt málið opinbert? Það sem ég á við er að ef þú höfðar skaðabótamál gegn einhverjum, þá færðu yfirleitt hærri bætur en ef um opinbert mál væri að ræða. Enda eru alveg til fordæmi þess að fólk hefur farið í skaðabótamál eftir að hafa unnið opinbert mál og fengið þannig mun hærri bætur en í opinbera málinu. Opinber mál (mál sem höfðuð eru af hinu opinbera) virðast aðallega snúast um að fá menn dæmda fyrir hegningarlagabrot.

[Gísli Baldvinsson (IP-tala skráð) 14.3.2008 kl. 15:26]

Vinnuslys eru metin í dómum hærri en refsigjörðir. Miðað við sama örörkumat þá er þetta svipaður  dómur og hrun álstæðar hjá Alcoa. Munurinn er sá að mönnum sést fyrir að kennarar eru launafók. Mér finnst í raun ekkert merkilegt við þennan dóm þó ofurbloggaranum Stefáni Fr, finnist það. Það er ekki lögjöfnun við refsilöggjöfina. Refsiramminn þar mætti alveg vera hærri en málin ósamburðahæf.

[Mama G, 14.3.2008 kl. 15:44]

Jóhann, það kemur fram í dómnum http://www.haestirettur.is/domar?nr=4974 að konan þjáist af áfallastreituröskun skv. mati sálfræðings og að óvíst sé hvort hún nái sér nokkurn tímann að fullu...

En ég skil samt þinn punkt hérna. Svo fór þessi kona líka bara fram á 2,5M í skaðabætur, þannig að það er auðvitað ekki við því að búast að henni verði þá dæmdar mikið hærri bætur en 1,5M

[Lára Stefánsdóttir, 14.3.2008 kl. 20:58]

Mikilvægt er að átta sig á að innleggið eru vangaveltur og svo því sé til haga haldið þá er ég ekki hlynnt auknum refsingum fólks hér á landi. Ég á bágt með því að trúa því að brotamaður hugsi rökrétt áður eða meðan hann fremur brot að það sé allt í lagi því refsingin er svo væg. Ég held ekki að hinn dæmdi karl hefði síður framið sitt brot þó hann vissi að skaðabætur yrðu hærri.

Ég hef ekki nokkurn möguleika á að dæma í máli nokkurs manns þar sem ég þekki ekki allar kringumstæður og varla þó svo væri enda ekki til þess lærð. Mér finnst litlu breyta hvað menn telja sig eiga að fá í bætur, ef dómarar hefðu talið að þessi kona ætti að fá hærri bætur þá hefðu þeir þó átt að dæma henni það sem hún fór fram á.

Það sem ég vil hinsvegar benda á að það eru ekki mörg heimili hér á landi sem bera það að greiða 10 milljónir í skaðabætur fyrir brot sem barnið á heimilinu hefur framið. Ég tel samfélaginu ekki til hagsbóta að dæma barn og fjölskyldu þess svo harkalega að það missi allt sem það á. Já og ég hef ekki hugmynd um hvort fjölskylda barnsins á mikla eða litla peninga.

Samanburðardæmi mitt fjallaði einungis um það að munurinn er tífaldur á þessum ólíku brotum. Finnst okkur það réttlátt? Það er umræðan sem ég tel að við ættum að taka. Dómskerfið okkar á jú að byggja á réttlæti.